Đại hội toàn quốc lần thứ III của Đảng nhất trí nhận định rằng, hơn 9 nǎm qua, từ Đại hội lần thứ II đến Đại hội lần này, dưới sự lãnh đạo của Đảng, cách mạng Việt Nam đã giành được những thắng lợi vĩ đại.
Đại hội toàn quốc lần thứ III của Đảng nhất trí nhận định rằng, hơn 9 nǎm qua, từ Đại hội lần thứ II đến Đại hội lần này, dưới sự lãnh đạo của Đảng, cách mạng Việt Nam đã giành được những thắng lợi vĩ đại.
Cuộc kháng chiến trường kỳ anh dũng của quân và dân ta đã đánh bại bọn thực dân xâm lược Pháp và bọn can thiệp Mỹ. Tiếp theo chiến thắng oanh liệt Điện Biên Phủ, chúng ta đã giành được thắng lợi trong việc ký kết Hiệp nghị Giơnevơ, lập lại hòa bình ở Việt Nam và Đông Dương, phá tan âm mưu của đế quốc Mỹ kéo dài và mở rộng chiến tranh Đông Dương. Cuộc đấu tranh của nhân dân ta đã được Liên Xô, Trung Quốc, các nước xã hội chủ nghĩa anh em khác, giai cấp công nhân và nhân dân Pháp và nhân dân yêu chuộng hòa bình trên thế giới nhiệt liệt ủng hộ. Thắng lợi của cuộc kháng chiến đã củng cố thêm lòng tin tưởng và tự hào của nhân dân ta ở sức đoàn kết chiến đấu của mình và ở sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng.
Thắng lợi của nhân dân ta chứng tỏ rằng trong thời đại ngày nay, một dân tộc thuộc địa nhỏ yếu đoàn kết chiến đấu dưới sự lãnh đạo của Đảng của giai cấp công nhân thì có thể đánh bại bọn đế quốc xâm lược, giành độc lập và tự do thật sự. Thắng lợi của cuộc kháng chiến đã đặt cơ sở để tiếp tục phát triển sự nghiệp cách mạng của nhân dân cả nước ta.
Ở miền Bắc, sau khi hoàn toàn giải phóng khỏi ách thực dân, chúng ta đã làm xong cuộc cải cách ruộng đất,đánh đổ giai cấp địa chủ phong kiến, đưa lại ruộng đất cho nông dân, hoàn thành thắng lợi những nhiệm vụ lịch sử của cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân. Cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa đã tiến một bước quan trọng. Chúng ta đã hoàn thành khôi phục kinh tế, hàn gắn những vết thương chiến tranh, đẩy mạnh thực hiện kế hoạch ba nǎm phát triển và cải tạo kinh tế, phát triển vǎn hóa, và đã đạt được những thành tựu to lớn. Công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩađối với nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp nhỏ và đối với công thương nghiệp tư bản chủ nghĩa tư doanh đang giành được thắng lợi có tính chất quyết định. Sản xuất nông nghiệp, công nghiệp đang có đà phát triển mạnh; nền kinh tế quốc dân đã đi vào kế hoạch hóa. Sự nghiệp giáo dục vǎn hóa cũng đang phát triển mạnh mẽ; nạn mù chữ đã được cǎn bản xoá bỏ. Đời sống vật chất và vǎn hóa của nhân dân lao động đã được cải thiện một bước.
Hàng ngũ của Đảng được củng cố, mở rộng và ngày càng lớn mạnh. Giác ngộ giai cấp của đảng viên được nâng cao hơn trước. Trải qua thử thách trong khó khǎn, sự đoàn kết nhất trí trong Đảng được giữ vững và tǎng cường. Sự lãnh đạo của các cấp uỷ Đảng được kiện toàn thêm, tác phong đi sát quần chúng, đi sát cơ sở có tiến bộ.
Chính quyền dân chủ nhân dân ngày càng kiện toàn, là công cụ đắc lực để thực hiện những nhiệm vụ của chuyên chính vô sản, đẩy mạnh công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, đồng thời để đấu tranh củng cố hòa bình, thực hiện thống nhất Tổ quốc. Quân đội nhân dân, dưới sự lãnh đạo của Đảng, đã phát huy mạnh mẽ bản chất cách mạng, lập được nhiều thành tích mới trong học tập và công tác, đang tiến bước vững chắc trên con đường chính quy và hiện đại.
Mặt trận dân tộc thống nhất được củng cố; khối liên minh công nông được tǎng cường. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các chính đảng, các đoàn thể trong Mặt trận đã góp phần tích cực vào công cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc và sự nghiệp đấu tranh thực hiện thống nhất nước nhà.
Ở miền Nam, cuộc đấu tranh của đồng bào ta chống đế quốc Mỹ và bọn tay sai Ngô Đình Diệm, tuy gặp nhiều khó khǎn, vẫn được giữ vững và ngày càng phát triển. Nhân dân cả nước một lòng đoàn kết phấn đấu và được sự đồng tình, ủng hộ rộng rãi của nhân dân thế giới. Đế quốc Mỹ và bọn tay sai của chúng ngày càng bị cô lập.
Thay mặt toàn Đảng, Đại hội toàn quốc lần thứ III nhiệt liệt biểu dương tinh thần đoàn kết chiến đấu anh dũng của quân và dân ta trong kháng chiến, tinh thần đấu tranh cách mạng anh dũng của đồng bào miền Nam chống Mỹ - Diệm, tinh thần lao động cần cù của đồng bào, quân đội và cán bộ ở miền Bắc trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Nhận định toàn diện những thành quả cách mạng đã giành được, Đại hội kết luận rằng: từ Đại hội lần thứ II đến nay, đường lối của Đảng và sự lãnh đạo của Ban Chấp hành Trung ương do đồng chí Hồ Chí Minh đứng đầu là đúng. Đảng ta tuyệt đối trung thành với chủ nghĩa Mác-Lênin, một lòng một dạ phục vụ nhân dân, phục vụ Tổ quốc, đã không ngừng đoàn kết và phát triển lực lượng cách mạng trong cả nước, đưa cách mạng đến thắng lợi vẻ vang.
II
Từ khi hòa bình lập lại, miền Bắc được hoàn toàn giải phóng, cách mạng Việt Nam đã chuyển sang một giai đoạn mới. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, miền Bắc đang tiến những bước vững chắc lên chủ nghĩa xã hội, tǎng cường lực lượng về mọi mặt, trở thành thành trì của cách mạng cả nước. Trong khi đó thì đế quốc Mỹ và bọn Ngô Đình Diệm dựng lên ở miền Nam một chính quyền độc tài và hiếu chiến, biến miền Nam thành thuộc địa kiểu mới và cǎn cứ quân sự của đế quốc Mỹ. Sự nghiệp thống nhất nước nhà của nhân dân ta đang bị chúng cản trở và phá hoại.
Cách mạng Việt Nam trong giai đoạn hiện tại có hai nhiệm vụ chiến lược:
Một là, tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc.
Hai là, giải phóng miền Nam khỏi ách thống trị của đế quốc Mỹ và bọn tay sai, thực hiện thống nhất nước nhà, hoàn thành độc lập và dân chủ trong cả nước.
Hai nhiệm vụ chiến lược ấy có quan hệ mật thiết với nhau và có tác dụng thúc đẩy lẫn nhau.
Đưa miền Bắc tiến lên chủ nghĩa xã hội là một nhiệm vụ tất yếu sau khi đã hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân. Đưa miền Bắc tiến lên chủ nghĩa xã hội, làm cho miền Bắc được ngày càng vững mạnh về mọi mặt thì càng có lợi cho cách mạng giải phóng miền Nam, cho sự phát triển của cách mạng trong cả nước, cho việc gìn giữ và củng cố hòa bình ở Đông Dương, Đông - Nam á và thế giới. Vì vậy, tiến hành cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc là nhiệm vụ quyết định nhất đối với sự phát triển của toàn bộ cách mạng Việt Nam, đối với sự nghiệp thống nhất nước nhà. Cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc tiến hành trong khi ở miền Nam phải ra sức tập hợp mọi lực lượng dân tộc và dân chủ, mở rộng và củng cố khối đoàn kết dân tộc, cô lập đế quốc Mỹ và bọn tay sai của chúng, thúc đẩy sự nghiệp đấu tranh củng cố hòa bình, thống nhất Tổ quốc. Vì vậy phương châm tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc là: xây dựng miền Bắc, chiếu cố miền Nam.
Trong sự nghiệp hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân trong cả nước, thực hiện thống nhất nước nhà, đồng bào ta ở miền Nam có nhiệm vụ trực tiếp đánh đổ ách thống trị của đế quốc Mỹ và bọn tay sai của chúng để giải phóng miền Nam. Cuộc đấu tranh cách mạng của đồng bào miền Nam còn có tác dụng ngǎn chặn âm mưu của Mỹ - Diệm gây lại chiến tranh, tích cực góp phần giữ gìn hòa bình ở Đông Dương, Đông - Nam á và thế giới.
Nhiệm vụ cách mạng ở miền Bắc và nhiệm vụ cách mạng ở miền Nam thuộc hai chiến lược khác nhau, mỗi nhiệm vụ nhằm giải quyết yêu cầu cụ thể của mỗi miền trong hoàn cảnh nước nhà tạm bị chia cắt. Hai nhiệm vụ đó lại nhằm giải quyết mâu thuẫn chung của cả nước giữa nhân dân ta với đế quốc Mỹ và bọn tay sai của chúng, thực hiện mục tiêu chung trước mắt là hòa bình thống nhất Tổ quốc.
Nhiệm vụ chung của cách mạng Việt Nam hiện nay là: tǎng cường đoàn kết toàn dân, kiên quyết đấu tranh giữ vững hòa bình, đẩy mạnh cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc, đồng thời đẩy mạnh cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam, thực hiện thống nhất nước nhà trên cơ sở độc lập và dân chủ, xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, thiết thực góp phần tǎng cường phe xã hội chủ nghĩa và bảo vệ hòa bình ở Đông - Nam á và thế giới.
III
1. Ở miền Nam, mấy nǎm nay, đế quốc Mỹ và bọn tay sai Ngô Đình Diệm thi hành chính sách ráo riết tǎng cường quân bị, chuẩn bị chiến tranh, khủng bố cực kỳ dã man phong trào cách mạng của nhân dân miền Nam, nhằm phá hoại độc lập, thống nhất của dân tộc ta, phá hoại Hiệp nghị Giơnevơ, phá hoại hòa bình ở Đông - Nam á và thế giới. Chúng ra sức bóc lột vơ vét, bần cùng hóa các tầng lớp nhân dân ta, làm cho nền kinh tế miền Nam đang suy sụp nghiêm trọng, xã hội miền Nam rối loạn, đời sống của đồng bào ta ở miền Nam vô cùng khốn khổ.
Sống trong cảnh nước sôi lửa bỏng, đồng bào ta ở miền Nam không hề khuất phục, không ngừng giương cao ngọn cờ dân tộc và dân chủ, đoàn kết phấn đấu rất anh dũng. ở khắp nông thôn và thành thị, đồng bằng và miền núi, phong trào đấu tranh chống Mỹ - Diệm, đòi độc lập dân tộc, tự do dân chủ, cải thiện dân sinh, đòi hòa bình thống nhất Tổ quốc ngày càng lan rộng trong mọi tầng lớp nhân dân ta. Trong binh sĩ và nhân viên chính quyền ở miền Nam ngày càng có nhiều người thấy rõ bộ mặt phi nghĩa cuả Mỹ - Diệm. Mỹ - Diệm càng đàn áp khủng bố thì ngọn lửa cǎm thù và yêu nước ở miền Nam bốc cháy càng cao, nhân dân ta càng đoàn kết rộng rãi và chặt chẽ làm cho chúng càng bị cô lập; phong trào dân tộc dân chủ miền Nam càng phát triển mạnh mẽ.
2. Chế độ thực dân và nửa phong kiến ở miền Nam là trở lực ngǎn cản sự nghiệp hòa bình, thống nhất của dân tộc ta, là nguồn gốc của mọi nỗi đau đớn, khổ cực của đồng bào ta ở miền Nam. Nhiệm vụ cơ bản của cách mạng miền Nam là: giải phóng miền Nam khỏi ách thống trị của đế quốc và phong kiến, thực hiện độc lập dân tộc và người cày có ruộng, góp phần xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh.
Hiện nay, ở miền Nam, mâu thuẫn sâu sắc nhất là mâu thuẫn giữa một bên là nhân dân miền Nam bao gồm giai cấp công nhân, giai cấp nông dân, giai cấp tiểu tư sản, giai cấp tư sản dân tộc, các tầng lớp và cá nhân yêu nước khác, và một bên là đế quốc Mỹ và bọn tay sai của chúng gồm những bọn thân Mỹ phản động nhất trong giai cấp địa chủ và tư sản mại bản. Nhiệm vụ trước mắt của cách mạng miền Nam là: đoàn kết toàn dân, kiên quyết đấu tranh chống đế quốc Mỹ xâm lược và gây chiến, đánh đổ tập đoàn thống trị độc tài Ngô Đình Diệm tay sai của đế quốc Mỹ, thành lập một chính quyền liên hợp dân tộc dân chủ ở miền Nam, thực hiện độc lập dân tộc, các quyền tự do dân chủ, cải thiện đời sống nhân dân, giữ vững hòa bình, thực hiện thống nhất nước nhà trên cơ sở độc lập và dân chủ, tích cực góp phần bảo vệ hòa bình ở Đông - Nam á và thế giới.
3. Cuộc đấu tranh cách mạng ở miền Nam là một quá trình đấu tranh lâu dài, gian khổ, phức tạp, kết hợp nhiều hình thức đấu tranh linh hoạt từ thấp đến cao, lấy việc xây dựng, củng cố, phát triển lực lượng cách mạng của quần chúng làm cơ sở. Trong quá trình ấy, phải đặc biệt coi trọng công tác tổ chức và giáo dục nhân dân, trước hết là công nhân, nông dân và trí thức; phải phát huy đến cao độ tinh thần yêu nước của các tầng lớp nhân dân; phải không ngừng vạch trần những âm mưu và hành động gian ác của đế quốc Mỹ và bọn tay sai, triệt để phân hóa và cô lập chúng.
Để bảo đảm cho cuộc đấu tranh cách mạng ở miền Nam giành được toàn thắng, đồng bào ta ở miền Nam cần ra sức xây dựng khối công nông binh liên hợp và thực hiện một mặt trận dân tộc thống nhất rộng rãi chống Mỹ - Diệm lấy liên minh công nông làm cơ sở. Mặt trận này phải đoàn kết các giai cấp và các tầng lớp yêu nước, dân tộc đa số, các dân tộc thiểu số, các đảng phái yêu nước và các tôn giáo, và tất cả những người có khuynh hướng chống Mỹ - Diệm. Mục tiêu phấn đấu của mặt trận này là hòa bình, độc lập dân tộc, tự do dân chủ, cải thiện dân sinh, hòa bình thống nhất Tổ quốc. Công tác mặt trận phải nhằm đoàn kết tất cả những lực lượng có thể đoàn kết, tranh thủ bất cứ lực lượng nào có thể tranh thủ, trung lập những thế lực cần phải trung lập, thu hút đông đảo quần chúng nhân dân vào phong trào đấu tranh chung chống Mỹ - Diệm nhằm giải phóng miền Nam, hòa bình thống nhất Tổ quốc.
4. Phong trào cách mạng ở miền Nam có một vị trí rất quan trọng trong sự nghiệp thống nhất nước nhà. Đi đôi với việc ra sức xây dựng miền Bắc tiến lên chủ nghĩa xã hội, nhân dân ta cần ra sức giữ vững và phát triển lực lượng cách mạng ở miền Nam tạo những điều kiện thuận lợi cho việc hòa bình thống nhất nước nhà.
Cuộc đấu tranh thực hiện thống nhất nước nhà của nhân dân ta là một cuộc đấu tranh chính nghĩa, chống đế quốc Mỹ và bọn tay sai phá hoại Hiệp nghị Giơnevơ, là một hiệp nghị quốc tế thừa nhận độc lập, chủ quyền, thống nhất và lãnh thổ toàn vẹn của nước ta. Chính phủ và nhân dân ta kiên quyết giữ vững đường lối hòa bình thống nhất nước nhà, giữ vững Hiệp nghị Giơnevơ. Chúng ta chủ trương thực hiện thống nhất nước nhà từng bước theo tinh thần của Cương lĩnh Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Nhưng chúng ta phải luôn luôn nâng cao cảnh giác, sẵn sàng đối phó với mọi tình thế. Nếu đế quốc Mỹ và bọn tay sai của chúng liều lĩnh gây ra chiến tranh hòng xâm lược miền Bắc, thì nhân dân cả nước ta sẽ kiên quyết đứng dậy đánh bại chúng, hoàn thành độc lập và thống nhất Tổ quốc.
Đồng bào miền Nam đã từng đứng dậy chống bọn thực dân xâm lược; đã từng vùng lên trong các cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ, Ba Tơ; đã cùng đồng bào cả nước tiến hành thắng lợi cuộc Cách mạng Tháng Tám và đưa kháng chiến đến thành công, giải phóng hoàn toàn miền Bắc. Cuộc đấu tranh cách mạng của đồng bào ta ở miền Nam hiện nay là sự tiếp tục của những cuộc đấu tranh cách mạng ấy trong những điều kiện lịch sử mới.
Đại hội tin tưởng rằng đồng bào miền Nam sẽ tǎng cường đoàn kết, tiếp tục phát huy truyền thống chiến đấu anh dũng của dân tộc, hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ của cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam, luôn luôn xứng đáng là thành đồng Tổ quốc. Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam ta là một; ý chí thống nhất Tổ quốc của nhân dân cả nước ta không bao giờ lay chuyển, cuối cùng chúng ta nhất định sẽ thắng lợi.
IV
1. Từ khi hòa bình được lập lại, miền Bắc nước ta đã bước vào thời kỳ quá độ tiến lên chủ nghĩa xã hội.
Đại hội nhận định rằng: miền Bắc nước ta có đủ điều kiện vượt qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa tiến thẳng lên chủ nghĩa xã hội. Luận điểm ấy được đề ra trong bản Luận cương chính trị nǎm 1930, ngày nay đang được thực tiễn chứng minh là đúng.
Đường lối chung của Đảng ta trong thời kỳ quá độ tiến lên chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc là:
Đoàn kết toàn dân, phát huy tinh thần yêu nước nồng nàn, truyền thống phấn đấu anh dũng và lao động cần cù của nhân dân ta, đồng thời tǎng cường đoàn kết với các nước xã hội chủ nghĩa anh em do Liên Xô đứng đầu, để đưa miền Bắc tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc lên chủ nghĩa xã hội, xây dựng đời sống ấm no, hạnh phúc ở miền Bắc và củng cố miền Bắc thành cơ sở vững mạnh cho cuộc đấu tranh thực hiện hòa bình thống nhất nước nhà, góp phần tǎng cường phe xã hội chủ nghĩa, bảo vệ hòa bình ở Đông - Nam á và thế giới.
Muốn đạt mục tiêu ấy, phải sử dụng chính quyền dân chủ nhân dân làm nhiệm vụ lịch sử của chuyên chính vô sản để thực hiện cải tạo xã hội chủ nghĩa đối với nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp nhỏ và công thương nghiệp tư bản chủ nghĩa tư doanh; phát triển thành phần kinh tế quốc doanh, thực hiện công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa bằng cách ưu tiên phát triển công nghiệp nặng một cách hợp lý, đồng thời ra sức phát triển nông nghiệp và công nghiệp nhẹ; đẩy mạnh cách mạng xã hội chủ nghĩa về tư tưởng, vǎn hóa và kỹ thuật; biến nước ta thành một nước xã hội chủ nghĩa có công nghiệp hiện đại, nông nghiệp hiện đại, vǎn hóa và khoa học tiên tiến.
2. Cách mạng xã hội chủ nghĩa là một quá trình cải biến cách mạng về mọi mặt, nhằm đưa miền Bắc nước ta từ nền kinh tế chủ yếu dựa trên sở hữu cá thể về tư liệu sản xuất tiến lên nền kinh tế xã hội chủ nghĩa dựa trên sở hữu toàn dân và sở hữu tập thể, từ nền sản xuất nhỏ tiến lên nền sản xuất lớn xã hội chủ nghĩa, từ tình trạng kinh tế rời rạc và lạc hậu tiến lên một nền kinh tế cân đối và hiện đại.
Một mặt, cần phải đẩy mạnh công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa nhằm cải tạo những quan hệ sản xuất không xã hội chủ nghĩa thành quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa, trong đó mấu chốt là cải biến chế độ sở hữu cá thể và chế độ sở hữu tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất thành các hình thức khác nhau của chế độ sở hữu xã hội chủ nghĩa để giải phóng sức sản xuất, mở đường cho sức sản xuất phát triển. Mặt khác, cần đẩy mạnh công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, nhằm phát triển sức sản xuất đã được giải phóng, xây dựng cơ sở vật chất và kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội, xoá bỏ tình trạng lạc hậu, cải biến nền sản xuất nhỏ thành nền sản xuất lớn xã hội chủ nghĩa, không ngừng phát triển và hoàn thiện quan hệ sản xuất mới.
Cải tạo xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội là hai mặt khǎng khít của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc nước ta. Do tình hình cụ thể của miền Bắc, trong thời kỳ đầu của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa, chúng ta lấy cải tạo xã hội chủ nghĩa làm trọng tâm, đồng thời tiến hành một bước việc xây dựng chủ nghĩa xã hội. Khi công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa đã giành được thắng lợi quyết định, chúng ta chuyển sang lấy xây dựng chủ nghĩa xã hội làm trọng tâm, thực hiện công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa, đồng thời hoàn thành công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa.
Cải tạo xã hội chủ nghĩa đối với nông nghiệp là khâu chính của toàn bộ công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa. Để tiến hành hợp tác hóa nông nghiệp, chúng ta phải giáo dục tư tưởng xã hội chủ nghĩa cho nông dân, kết hợp cải tạo quan hệ sản xuất với cải tiến kỹ thuật. Bước đi của phong trào hợp tác hóa nông nghiệp nói chung là đi từ tổ đổi công lên hợp tác xã sản xuất bậc thấp và hợp tác xã bậc cao, từ hợp tác xã quy mô nhỏ lên hợp tác xã quy mô lớn, đồng thời phát triển những hợp tác xã mua bán và hợp tác xã tín dụng, để biến nông dân cá thể thành nông dân tập thể, biến sản xuất cá thể thành sản xuất tập thể, phát triển sản xuất nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới. Trong cuộc vận động hợp tác hóa nông nghiệp, chúng ta phải luôn luôn nắm vững đường lối giai cấp của Đảng ở nông thôn, trong đó trọng yếu nhất là dựa hẳn vào bần nông và trung nông lớp dưới, đoàn kết chặt chẽ với trung nông; phải luôn luôn nắm vững ba nguyên tắc: tự nguyện, cùng có lợi và quản lý dân chủ.
Cải tạo thủ công nghiệp theo chủ nghĩa xã hội là tạo điều kiện cơ bản cho thủ công nghiệp phát triển mạnh mẽ theo hướng có lợi cho kinh tế quốc dân và cho thợ thủ công. Con đường hợp tác hóa thủ công nghiệp của ta là thông qua các hình thức tổ hợp tác, hợp tác xã cung tiêu sản xuất và hợp tác xã sản xuất; kết hợp chặt chẽ việc cải tạo quan hệ sản xuất với việc cải tiến công cụ, tǎng cường thiết bị, cải tiến kỹ thuật sản xuất, cải tiến tổ chức lao động để đưa thủ công nghiệp và thợ thủ công tiến lên chủ nghĩa xã hội.
Đối với người buôn bán nhỏ, dùng các hình thức tổ hợp tác mua và bán, tổ hợp tác vừa mua bán vừa sản xuất và cửa hàng hợp tác, v.v. để cải tạo họ theo chủ nghĩa xã hội, chuyển dần phần lớn những người buôn bán nhỏ sang sản xuất.
Chúng ta chủ trương dùng phương pháp hòa bình để cải tạo công thương nghiệp tư bản chủ nghĩa tư doanh theo chủ nghĩa xã hội, thông qua các hình thức của chủ nghĩa tư bản Nhà nước, từ bậc thấp như gia công, đặt hàng, kinh tiêu, đại lý... tiến lên bậc cao là xí nghiệp công tư hợp doanh; ngoài ra, còn dùng hình thức xí nghiệp hợp tác. Trong quá trình cải tạo, chúng ta phải kết hợp các biện pháp kinh tế, hành chính và giáo dục, kết hợp cải tạo kinh tế với cải tạo tư tưởng, dần dần xoá bỏ quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, làm cho những người tư sản trở thành những người lao động dưới chế độ mới.
Cải tạo xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc là một cuộc đấu tranh cách mạng gay go và phức tạp giữa con đường xã hội chủ nghĩa và con đường tư bản chủ nghĩa. Muốn cho công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa thắng lợi hoàn toàn thì phải không ngừng tǎng cường sự lãnh đạo của Đảng trong mọi lĩnh vực, ra sức phát huy quyền lực chính trị và vai trò quản lý kinh tế của Nhà nước, tích cực phát triển thành phần kinh tế quốc doanh, cổ vũ tinh thần phấn khởi cách mạng của quần chúng công nhân và nhân dân lao động, đè bẹp mọi âm mưu phá hoại của bọn phản cách mạng.
3. Nhiệm vụ trung tâm của cả thời kỳ quá độ ở miền Bắc nước ta là công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa, mà mấu chốt là ưu tiên phát triển công nghiệp nặng.
Trong nền kinh tế quốc dân, công nghiệp và nông nghiệp là hai bộ phận chủ yếu quan hệ mật thiết với nhau: công nghiệp, trước hết là công nghiệp nặng, giữ vai trò chủ đạo, và nông nghiệp là cơ sở để phát triển công nghiệp. Vì vậy, chủ trương của Đảng ta về công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc là: xây dựng một nền kinh tế xã hội chủ nghĩa cân đối và hiện đại kết hợp công nghiệp với nông nghiệp và lấy công nghiệp nặng làm nền tảng, ưu tiên phát triển công nghiệp nặng một cách hợp lý, đồng thời ra sức phát triển nông nghiệp và công nghiệp nhẹ, nhằm biến nước ta từ một nước nông nghiệp lạc hậu thành một nước có công nghiệp hiện đại và nông nghiệp hiện đại.
Chúng ta phải xây dựng hệ thống công nghiệp nặng có cơ cấu và quy mô thích hợp với điều kiện và nhu cầu của ta, phù hợp với sự phân công hợp tác giữa nước ta và các nước xã hội chủ nghĩa anh em. Công nghiệp nặng của nước ta bao gồm những ngành cần phải xây dựng và có điều kiện xây dựng như: điện lực, luyện kim, chế tạo cơ khí, khai mỏ, vật liệu xây dựng, hóa học, v.v. trong đó ngành chế tạo cơ khí là ngành then chốt.
Đồng thời với việc phát triển công nghiệp nặng, chúng ta phải ra sức phát triển công nghiệp nhẹ, bảo đảm sản xuất hầu hết những vật phẩm tiêu dùng của nhân dân và sản xuất những hàng xuất khẩu có phẩm chất tốt.
Phương châm xây dựng và phát triển công nghiệp của chúng ta là: kết hợp những xí nghiệp quy mô lớn với những xí nghiệp quy mô vừa và nhỏ, kết hợp kỹ thuật hiện đại với kỹ thuật thô sơ, kết hợp việc xây dựng những xí nghiệp mới với việc tận dụng những xí nghiệp cũ, kết hợp việc phát triển công nghiệp trung ương với việc phát triển công nghiệp địa phương.
Đối với miền Bắc nước ta, sản xuất nông nghiệp giữ một vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. Cần phải ra sức phát triển nông nghiệp đi đôi với việc phát triển công nghiệp. Chúng ta chủ trương lấy sản xuất lương thực làm trọng tâm, đồng thời phát triển nông nghiệp một cách toàn diện. Phải ra sức phát huy mọi khả nǎng thuận lợi của nông nghiệp nhiệt đới, tích cực xây dựng hợp tác xã nông nghiệp và mở mang nông trường quốc doanh; phải thực hiện từng bước thủy lợi hóa và cải tạo đất; cải tiến nông cụ và cơ giới hóa từng bước; mở rộng diện tích bằng cách tǎng vụ và khai hoang, đồng thời ra sức thực hiện thâm canh, tǎng nǎng suất.
Đi đôi với việc phát triển công nghiệp và nông nghiệp, cần ra sức phát triển giao thông vận tải để phục vụ kịp yêu cầu của các ngành kinh tế quốc dân, phục vụ yêu cầu củng cố quốc phòng và mở rộng giao thông liên lạc với các nước anh em.
Thương nghiệp giữ một vai trò trọng yếu trong nền kinh tế quốc dân trong thời kỳ quá độ. Cần tǎng cường lực lượng của thương nghiệp quốc doanh và của hợp tác xã mua bán, củng cố thị trường xã hội chủ nghĩa thống nhất, thực hiện thu mua và cung cấp có kế hoạch các loại hàng nông sản và hàng công nghiệp chủ yếu. Trên cơ sở phát triển sản xuất, tiếp tục ổn định giá cả một cách vững chắc, điều chỉnh những giá cả chưa hợp lý, ra sức phấn đấu để giảm giá hàng.
Chúng ta có tài nguyên tự nhiên phong phú, sức người dồi dào; chúng ta lại được sự giúp đỡ to lớn của Liên Xô, Trung Quốc và các nước anh em khác; cho nên chúng ta có điều kiện thực hiện công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa với tốc độ cao. Để đạt được tốc độ đó, cần phải bảo đảm phát triển cân đối các ngành kinh tế quốc dân, giữa công nghiệp và nông nghiệp, giữa công nghiệp nặng và công nghiệp nhẹ; giữa công, nông nghiệp và giao thông vận tải; giữa công, nông nghiệp và các ngành khác trong nền kinh tế quốc dân.
Phải phân bố hợp lý sức sản xuất ở đồng bằng, trung du và miền núi, điều chỉnh sức người giữa các vùng, quy hoạch từng bước các vùng kinh tế, thực hiện sự phân công phối hợp giữa các vùng kinh tế với nhau.
Phải phát triển và bồi dưỡng lực lượng công nhân và cán bộ xây dựng kinh tế về các mặt chính trị, vǎn hóa, kỹ thuật và nghiệp vụ, tǎng cường việc bảo hộ lao động, đẩy mạnh phong trào thi đua cải tiến kỹ thuật, không ngừng nâng cao nǎng suất lao động, ra sức phát triển sản xuất, thực hành tiết kiệm, chống quan liêu, lãng phí, tham ô.
Đi đôi với phát triển kinh tế, phải kết hợp tǎng cường củng cố quốc phòng, tích cực bảo vệ công cuộc lao động hòa bình ở miền Bắc.
Trong việc phát triển kinh tế, vǎn hóa, chúng ta cần phải giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa tích luỹ và tiêu dùng,phù hợp với yêu cầu kinh tế và chính trị của mỗi thời kỳ, vừa bảo đảm phát triển kinh tế xã hội chủ nghĩa của miền Bắc theo tốc độ cao, lại vừa bảo đảm trên cơ sở phát triển sản xuất, cải thiện không ngừng đời sống của nhân dân. Trong sản xuất cũng như trong sinh hoạt, mọi người phải hết sức phát huy tinh thần cần kiệm xây dựng Tổ quốc.
Đối với nước ta là một nước nông nghiệp lạc hậu tiến lên chủ nghĩa xã hội không qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa, thì sự giúp đỡ của phe xã hội chủ nghĩa là không thể thiếu được, là một nhân tố rất quan trọng. Chúng ta phải sử dụng tốt sự giúp đỡ của các nước anh em, đồng thời phải phát huy đến cao độ tinh thần tự lực cánh sinh để xây dựng một nền kinh tế tự chủ và phải góp phần tích cực của ta vào sự hợp tác với các nước anh em.
4. Đi đôi với cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa về kinh tế, cần phải đẩy mạnh cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa về tư tưởng, vǎn hóa và kỹ thuật.
Mục tiêu của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa về tư tưởng là làm cho tư tưởng của chủ nghĩa Mác-Lênin chiếm ưu thế tuyệt đối trong đời sống tinh thần của nước ta và trở thành hệ tư tưởng của toàn dân, trên cơ sở đó mà xây dựng đạo đức mới của nhân dân ta.
Mục tiêu của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa về vǎn hóa và kỹ thuật là làm cho nhân dân lao động có trình độ vǎn hóa ngày càng cao, nắm được những hiểu biết cần thiết về khoa học và kỹ thuật, và áp dụng được những hiểu biết đó vào việc xây dựng một nền vǎn hóa, khoa học và kỹ thuật tiên tiến, thiết thực phục vụ sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa, nâng cao không ngừng đời sống vật chất và vǎn hóa của nhân dân ta.
Để đạt được những mục tiêu nói trên của cách mạng xã hội chủ nghĩa về tư tưởng, vǎn hóa và kỹ thuật, cần phải đẩy mạnhcông tác giáo dục và đấu tranh tư tưởng, nhằm phát huy những truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta, nâng cao không ngừng trình độ giác ngộ xã hội chủ nghĩa, tinh thần yêu nước, ý chí thống nhất Tổ quốc và ý thức làm chủ nước nhà của nhân dân ta, chống lại mọi biểu hiện của tư tưởng tư sản, phê phán tư tưởng tiểu tư sản, tiếp tục xoá bỏ mọi tàn tích của tư tưởng phong kiến và những tư tưởng sai lầm khác.
Công tác giáo dục phải được phát triển theo quy mô lớn nhằm bồi dưỡng thế hệ trẻ thành những người lao động làm chủ nước nhà, có giác ngộ xã hội chủ nghĩa, có vǎn hóa và kỹ thuật, có sức khoẻ, nhằm phục vụ đắc lực cho việc đào tạo cán bộ và nâng cao trình độ vǎn hóa của nhân dân lao động. Công tác giáo dục phải phục vụ đường lối và nhiệm vụ cách mạng của Đảng, phải kết hợp giáo dục với lao động sản xuất, kết hợp lý luận với thực tế, giáo dục nhà trường với giáo dục của xã hội.
Đẩy mạnh công tác nghiên cứu và phổ biến khoa học và kỹ thuật một cách có trọng điểm, có từng bước vững chắc, nhằm phục vụ sản xuất, phục vụ dân sinh, phục vụ quốc phòng. Ra sức đào tạo cán bộ khoa học và xây dựng các cơ sở nghiên cứu khoa học cần thiết, kết hợp với việc phổ biến rộng rãi những hiểu biết khoa học và kỹ thuật trong đông đảo quần chúng, thúc đẩy phong trào thi đua cải tiến kỹ thuật, sáng chế phát minh. Mở rộng sự hợp tác với các nước anh em trong việc nghiên cứu khoa học, kỹ thuật.
Phát triển nền vǎn nghệ mới với nội dung xã hội chủ nghĩa và tính chất dân tộc, có tính đảng và tính nhân dân sâu sắc. Nắm vững phương pháp hiện thực xã hội chủ nghĩa, phấn đấu để có thêm nhiều tác phẩm phản ánh chân thật cuộc sống mới, con người mới, góp phần giáo dục và động viên nhân dân đấu tranh cho cách mạng xã hội chủ nghĩa và cho sự nghiệp thống nhất nước nhà.
Báo chí, xuất bản, thông tin, truyền thanh, điện ảnh và các công tác vǎn hóa khác phải thật sự trở thành vũ khí ngày càng sắc bén của giai cấp công nhân trên mặt trận tư tưởng và chính trị. Cần ra sức nâng cao tính tư tưởng, tính chiến đấu, tính quần chúng của các công tác đó. Chú trọng công tác thư viện, bảo tồn bảo tàng.
Tiếp tục phát triển phong trào vệ sinh phòng bệnh và phong trào thể dục thể thao yêu nước, dần dần thanh toán các bệnh dịch và các bệnh nhân dân thường mắc, nhằm nâng cao không ngừng sức khoẻ của nhân dân. Kết hợp Tây y với Đông y. Chǎm lo cải thiện điều kiện ǎn ở, làm việc của nhân dân ta, chú trọng bảo vệ sức khoẻ của các bà mẹ và trẻ em.
5. Trên cơ sở những thành tựu to lớn về cải tạo và phát triển kinh tế, phát triển vǎn hóa đã giành được, cǎn cứ vào đường lối chung do Đại hội toàn quốc lần thứ III của Đảng đã thông qua, Ban Chấp hành Trung ương có nhiệm vụ định ra kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất (1961-1965)nhằm mục tiêu phấn đấu xây dựng bước đầu cơ sở vật chất và kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội, thực hiện một bước công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa và hoàn thành công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa, tiếp tục đưa miền Bắc tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc lên chủ nghĩa xã hội.
Sau đây là những nhiệm vụ cơ bản của kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất:
a) Ra sức phát triển công nghiệp và nông nghiệp, thực hiện một bước việc ưu tiên phát triển công nghiệp nặng, đồng thời ra sức phát triển nông nghiệp một cách toàn diện, phát triển công nghiệp nhẹ, phát triển giao thông vận tải, tǎng cường thương nghiệp quốc doanh và thương nghiệp hợp tác xã, chuẩn bị cơ sở để tiến lên, biến nước ta thành một nước công nghiệp và nông nghiệp xã hội chủ nghĩa.
b) Hoàn thành công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa đối với nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp nhỏ và công thương nghiệp tư bản chủ nghĩa tư doanh, tǎng cường mối quan hệ giữa sở hữu toàn dân và sở hữu tập thể, mở rộng quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa trong toàn bộ nền kinh tế quốc dân.
c) Nâng cao trình độ vǎn hóa của nhân dân, đẩy mạnh công tác đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, nhất là cán bộ xây dựng kinh tế và công nhân lành nghề, nâng cao nǎng lực quản lý kinh tế của cán bộ, công nhân và nhân dân lao động, đẩy mạnh công tác khoa học và kỹ thuật, đẩy mạnh thǎm dò tài nguyên thiên nhiên và điều tra cơ bản, nhằm phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế và vǎn hóa.
d) Cải thiện đời sống vật chất và vǎn hóa của nhân dân thêm một bước, làm cho nhân dân ta được ǎn no, mặc ấm, tǎng thêm sức khoẻ, có thêm nhà ở và được học tập, mở mang sự nghiệp phúc lợi công cộng, xây dựng đời sống mới ở nông thôn và thành thị.
đ) Đi đôi và kết hợp với việc phát triển kinh tế, cần ra sức củng cố quốc phòng, tǎng cường trật tự an ninh, bảo vệ sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc.
Nǎm nhiệm vụ nói trên liên hệ chặt chẽ với nhau và đều nhằm tǎng cường lực lượng mọi mặt của miền Bắc, xây dựng miền Bắc thành cơ sở ngày càng vững chắc của nhân dân cả nước trong cuộc đấu tranh thực hiện hòa bình thống nhất nước nhà.
6. Để bảo đảm thực hiện những mục tiêu và những phương hướng cơ bản đã đề ra trong đường lối chung, đi đôi với việc tǎng cường vai trò lãnh đạo của Đảng, cần phải tǎng cường Nhà nước dân chủ nhân dân, củng cố sự nhất trí về chính trị và tinh thần của nhân dân; tǎng cường sự đoàn kết hợp tác với các nước trong phe xã hội chủ nghĩa, mở rộng quan hệ hữu nghị với các nước dân tộc chủ nghĩa, với nhân dân yêu chuộng hòa bình trên thế giới.
Nhà nước dân chủ nhân dân ở miền Bắc trong giai đoạn hiện nay là công cụ chủ yếu của giai cấp công nhân và nhân dân lao động để tiến hành cuộc đấu tranh cách mạng trên mọi mặt trận, giành thắng lợi cho chủ nghĩa xã hội và thống nhất nước nhà.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước dân chủ nhân dân có nhiệm vụ bảo vệ nền độc lập dân tộc, đập tan mọi hành động phá hoại, khiêu khích và xâm lược của bọn Mỹ - Diệm, trừng trị bọn phản cách mạng tay sai của chúng ở miền Bắc, đấu tranh để thi hành đúng đắn Hiệp nghị Giơnevơ, thực hiện hòa bình thống nhất Tổ quốc. Nhà nước dân chủ nhân dân có nhiệm vụ tiến hành công tác giáo dục, tổ chức và hướng dẫn nhân dân thực hiện sự nghiệp cải tạo xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội; xây dựng và củng cố sự nhất trí về chính trị và tinh thần của nhân dân.
Nhà nước có trách nhiệm bảo đảm mọi quyền lợi của nhân dân, không ngừng mở rộng dân chủ, thi hành đúng Hiến pháp và các luật lệ đã ban hành, xây dựng pháp chế xã hội chủ nghĩa và giáo dục mọi người tôn trọng pháp luật; phát huy tinh thần làm chủ, nâng cao trình độ chính trị, vǎn hóa của nhân dân.
Nhà nước dân chủ nhân dân, dựa trên cơ sở liên minh công nông và được sự ủng hộ của toàn thể nhân dân, phải thực hành chuyên chính với bọn phản cách mạng, nghiêm trị những kẻ chống lại cách mạng xã hội chủ nghĩa và công cuộc đấu tranh thực hiện thống nhất nước nhà. Phải kiện toàn cơ quan công an nhân dân; toà án nhân dân, cơ quan kiểm sát nhân dân, giáo dục nhân dân nâng cao tinh thần cảnh giác cách mạng; động viên và tổ chức quần chúng tích cực tham gia giữ gìn trật tự trị an, đấu tranh nhằm trừng trị bọn phản cách mạng và cải tạo những phần tử lạc hậu.
Quân đội nhân dân là lực lượng trụ cột của Nhà nước để bảo vệ độc lập của Tổ quốc, bảo vệ công cuộc lao động hòa bình của nhân dân ở miền Bắc, đồng thời là hậu thuẫn vững chắc của cuộc đấu tranh thực hiện thống nhất nước nhà. Phải tǎng cường củng cố quốc phòng, xây dựng quân đội thường trực tiến lên chính quy và hiện đại, củng cố lực lượng công an nhân dân vũ trang, đồng thời phải chǎm lo củng cố và phát triển dân quân tự vệ, xây dựng lực lượng hậu bị.
Củng cố và tǎng cường các cơ quan Nhà nước, phát huy vai trò của Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp, động viên quần chúng tham gia quản lý Nhà nước, xây dựng kinh tế, phát triển vǎn hóa. Tǎng cường các cơ quan của Nhà nước ở các cấp, trước hết là các cơ quan quản lý kinh tế, quản lý kế hoạch Nhà nước, bổ sung cho những cơ quan ấy những cán bộ có nǎng lực và có tinh thần trách nhiệm cao. Thi hành đúng chế độ tập trung dân chủ trong sinh hoạt của các cơ quan Nhà nước. Tǎng cường sự lãnh đạo tập trung và thống nhất của Chính phủ trung ương, thực hiện tốt việc phân cấp quản lý, phát huy tính sáng tạo của các cấp, các ngành.
Nhà nước dân chủ nhân dân phải đặc biệt chú ý tǎng cường sự liên hệ với quần chúng nhân dân, ra sức khắc phục tệ quan liêu, mệnh lệnh, xa rời quần chúng. Tất cả cán bộ của Nhà nước bất kỳ ở cương vị công tác nào, đều phải nêu cao tinh thần trách nhiệm trước nhân dân, hết lòng phục vụ nhân dân, cần kiệm liên chính, chí công vô tư.
7. Sau khi hoàn thành cải tạo xã hội chủ nghĩa, tình hình các giai cấp trong xã hội miền Bắc sẽ có sự thay đổi cǎn bản. Cơ sở xã hội mới ở miền Bắc sẽ là sự liên minh giữa giai cấp công nhân và các tầng lớp nhân dân lao động khác, chủ yếu là giữa công nhân và nông dân tập thể. Để củng cố và phát triển chế độ xã hội chủ nghĩa, phải củng cố cơ sở xã hội mới ấy, thực hiện sự nhất trí về chính trị và tinh thần trong nhân dân.
Giai cấp công nhân ở miền Bắc nước ta đã phát huy truyền thống cách mạng vẻ vang của mình, đi tiên phong trong công cuộc khôi phục, phát triển và cải tạo kinh tế. Đảng phải tǎng cường giáo dục cho công nhân không ngừng nâng cao ý thức về vai trò tiên phong, trách nhiệm lãnh đạo của giai cấp công nhân và nghĩa vụ liên minh đối với nông dân lao động, nâng cao trình độ vǎn hóa và kỹ thuật, làm cho giai cấp công nhân phát huy đầy đủ vai trò của mình trong công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Nâng cao vị trí của công đoàn trong mọi mặt hoạt động xã hội theo đúng luật công đoàn, làm cho công đoàn thật sự trở thành trường học quản lý kinh tế, quản lý Nhà nước, trường học của chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản.
Nông dân là lực lượng cách mạng to lớn ở nước ta, Đảng và Nhà nước phải không ngừng tǎng cường lãnh đạo, tổ chức và giáo dục cho nông dân tiến mạnh trên con đường hợp tác hóa, phát triển sản xuất, làm cho nông dân miền Bắc nước ta vĩnh viễn thoát khỏi nghèo đói và lạc hậu, xây dựng đời sống ấm no và hạnh phúc. Các chính sách đối với nông dân phải chiếu cố thích đáng lợi ích trước mắt kết hợp với lợi ích lâu dài. Phát huy lực lượng cách mạng to lớn của nông dân, củng cố vững chắc khối liên minh công nông.
Đối với thợ thủ công và những người buôn bán nhỏ đã được tổ chức, cần tiến hành giáo dục tư tưởng và đấu tranh chống những tư tưởng và tập quán xấu của xã hội cũ; giúp họ không ngừng cải tiến quản lý sản xuất, cải tiến kỹ thuật và cải tiến kinh doanh.
Công cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa đòi hỏi phải có một đội ngũ trí thức lớn mạnh, tuyệt đối trung thành với chủ nghĩa xã hội. Đảng và Nhà nước phải giúp đỡ những người trí thức yêu nước cải tạo và nâng cao tư tưởng, ra sức đào tạo những người trí thức mới xuất thân từ công nông, làm cho hàng ngũ trí thức của giai cấp công nhân ngày càng đông đảo, phát huy vai trò tích cực của những người trí thức trong sự nghiệp xây dựng xã hội mới.
Thanh niên nước ta đã nêu cao tinh thần hy sinh anh dũng trong kháng chiến và trong lao động hòa bình. Thanh niên là lớp người đang xây dựng chủ nghĩa xã hội và sẽ xây dựng chủ nghĩa cộng sản ở nước ta. Phải giáo dục và rèn luyện thế hệ trẻ thành những chiến sĩ trung thành với Tổ quốc, với lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, động viên thanh niên đem hết nhiệt tình của tuổi trẻ tham gia xây dựng chủ nghĩa xã hội. Phải củng cố và phát triển mạnh mẽ Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam. Coi trọng hơn nữa việc tổ chức và giáo dụcthiếu niên và nhi đồng.
Phụ nữ nước ta là một lực lượng quan trọng trong cách mạng và sản xuất. Đảng ta có trách nhiệm lớn đối với sự nghiệp giải phóng phụ nữ và phát huy nǎng lực dồi dào của phụ nữ để xây dựng xã hội mới. Cần bồi dưỡng tư tưởng, nâng cao trình độ chính trị, vǎn hóa của phụ nữ, giúp phụ nữ giảm nhẹ dần gánh nặng gia đình để tham gia sản xuất và hoạt động xã hội, sử dụng hợp lý sức lao động của phụ nữ, do đó mà nâng cao không ngừng vai trò của phụ nữ trong sản xuất và quản lý Nhà nước. Hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam phải đoàn kết hơn nữa tất cả các tầng lớp phụ nữ, giáo dục và cổ vũ phụ nữ ra sức phấn đấu cho sự nghiệp cách mạng.
Sau khi hoàn thành việc thực hiện công tư hợp doanh, các người tư sản bắt đầu đi vào con đường làm ǎn chính đáng, Đảng và Nhà nước cần giáo dục họ tiếp tục cải tạo để trở thành những người lao động của chế độ mới.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng ta, các dân tộc đa số và thiểu số có một truyền thống đoàn kết anh em, Đảng và Nhà nước cần phải có kế hoạch toàn diện và lâu dài phát triển kinh tế và vǎn hóa ở miền núi, củng cố và xây dựng các khu vực tự trị, làm cho miền núi tiến kịp miền xuôi, các dân tộc thiểu số tiến kịp dân tộc đa số, giúp các dân tộc phát huy tinh thần cách mạng và khả nǎng to lớn của mình. Trong cán bộ cũng như trong nhân dân, cần khắc phục tư tưởng dân tộc lớn và tư tưởng dân tộc hẹp hòi, đoàn kết chặt chẽ giữa các dân tộc để cùng nhau tiến lên chủ nghĩa xã hội.
Đối với đồng bào các tôn giáo, chính sách trước sau như một của Đảng và Nhà nước là tôn trọng tự do tín ngưỡng, đoàn kết tất cả những người yêu nước và tiến bộ trong các tôn giáo, đoàn kết đồng bào lương và đồng bào các tôn giáo để cùng nhau phục vụ sự nghiệp giải phóng hoàn toàn đất nước, xây dựng hạnh phúc chung.
Đối với những kiều bào về nước, cần sắp xếp công việc làm ǎn để kiều bào góp phần tích cực xây dựng Tổ quốc.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã đoàn kết các giai cấp, các đảng phái, các dân tộc, các tôn giáo, các nhân sĩ yêu nước và tán thành chủ nghĩa xã hội, nhờ đó đã động viên mọi lực lượng yêu nước và tiến bộ của dân tộc để xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thực hiện thống nhất nước nhà. Chúng ta cần phải không ngừng tǎng cường công tác mặt trận. Đối với Đảng Dân chủ Việt Nam và Đảng Xã hội Việt Nam đã đóng vai trò tích cực trong Mặt trận, Đảng ta luôn luôn đoàn kết thân ái, hợp tác lâu dài, để cùng nhau tiến lên chủ nghĩa xã hội và hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân trong cả nước.
8. Cách mạng Việt Nam là một bộ phận của phong trào quốc tế đấu tranh cho chủ nghĩa xã hội, độc lập dân tộc và hòa bình thế giới.
Sự phát triển của tình hình thế giới ngày càng chứng tỏ những luận điểm nêu lên trong bản Tuyên bố và bản Tuyên ngôn hòa bình Mátxcơva nǎm 1957 là hoàn toàn đúng.
Ngày nay, lực lượng của phe xã hội chủ nghĩa do Liên Xô đứng đầu về nhiều mặt đã mạnh hơn lực lượng của chủ nghĩa đế quốc và trở thành nhân tố quyết định trong sự phát triển của tình hình thế giới. Phong trào giải phóng dân tộc của châu á, châu Phi và châu Mỹ latinh đang phát triển mạnh mẽ. Phong trào công nhân và nhân dân lao động trong các nước tư bản chủ nghĩa ngày càng phát triển. Phong trào đấu tranh bảo vệ hòa bình, chống nguy cơ chiến tranh mới, đòi cấm vũ khí nguyên tử và vũ khí hạt nhân, đòi giải trừ quân bị, v.v. ngày càng lôi cuốn đông đảo các tầng lớp nhân dân trên thế giới.
Lực lượng so sánh trên phạm vi toàn thế giới ngày nay đã thay đổi cǎn bản: lực lượng xã hội chủ nghĩa, độc lập dân tộc, dân chủ và hòa bình thế giới đã mạnh hơn hẳn lực lượng của đế quốc hiếu chiến. Tình hình đó đã tạo ra khả nǎng thực tế ngǎn ngừa chiến tranh thế giới mới, và khả nǎng ấy đang ngày càng tǎng thêm. Nhưng còn chủ nghĩa đế quốc thì nguy cơ chiến tranh vẫn còn. Bọn đế quốc hiếu chiến do Mỹ cầm đầu vẫn ngoan cố tiếp tục chạy đua vũ trang, lập cǎn cứ quân sự ở nước ngoài, tǎng cường các khối liên minh quân sự xâm lược, tiếp tục chính sách xâm lược và chính sách gây chiến của chúng. Cho nên, nhân dân yêu chuộng hòa bình thế giới cần phải không ngừng nâng cao cảnh giác, nỗ lực hơn nữa trong công cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc gây chiến, bảo vệ và củng cố hòa bình, xem đó là nhiệm vụ hàng đầu của mình.
Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa của chúng ta là một nước xã hội chủ nghĩa có một vị trí quan trọng ở Đông Dương và Đông - Nam Á. Chúng ta có nhiệm vụ góp phần tích cực vào công cuộc đấu tranh chung cho chủ nghĩa xã hội, độc lập dân tộc và hòa bình thế giới.
Nội dung cơ bản của chính sách đối ngoại của Chính phủ ta là:
a) Ra sức góp phần tǎng cường lực lượng của phe xã hội chủ nghĩa do Liên Xô đứng đầu, tǎng cường sự đoàn kết nhất trí và củng cố tình hữu nghị không gì lay chuyển nổi giữa nước ta và các nước xã hội chủ nghĩa anh em; phát triển quan hệ tương trợ hợp tác với các nước anh em theo những nguyên tắc của chủ nghĩa quốc tế vô sản.
b) Kiên quyết cùng các nước anh em và nhân dân yêu chuộng hòa bình và tiến bộ trên thế giới tiếp tục chung sức đấu tranh để bảo vệ và củng cố hòa bình; chống lại chính sách xâm lược và chính sách gây chiến của đế quốc Mỹ, thực hiện chung sống hòa bình giữa các nước có chế độ chính trị và xã hội khác nhau; thực hiện giải trừ quân bị toàn diện và triệt để và cấm vũ khí nguyên tử và hạt nhân, thủ tiêu các cǎn cứ quân sự ở nước ngoài và các khối quân sự xâm lược, tiến tới thành lập hệ thống an ninh tập thể ở châu Âu và châu á.
c) Ra sức ủng hộ phong trào đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc và giành độc lập dân tộc của nhân dân các nước châu á, châu Phi và châu Mỹ latinh. Tǎng cường quan hệ hữu nghị với các nước dân tộc chủ nghĩa, phát triển sự hợp tác kinh tế và vǎn hóa với các nước đó trên cơ sở nǎm nguyên tắc chung sống hòa bình và tinh thần Hội nghị Bǎngđung.
Chúng ta hoan nghênh và ủng hộ đường lối hòa bình trung lập của Campuchia và sẽ tǎng cường hơn nữa quan hệ hữu nghị với Vương quốc Campuchia.
Chúng ta ủng hộ cuộc đấu tranh của nhân dân Lào nhằm thực hiện đường lối hòa bình trung lập thật sự và hòa hợp dân tộc và mong muốn xây dựng quan hệ hữu nghị với Vương quốc Lào.
Đối với tất cả các nước khác, chúng ta sẵn sàng đặt quan hệ hữu nghị trên cơ sở bình đẳng và hai bên cùng có lợi.
d) Kiên quyết đấu tranh làm cho Hiệp nghị Giơnevơ về Đông Dương được thi hành đầy đủ nhằm duy trì hòa bình ở Đông Dương và Đông - Nam Á.
đ) Đi đôi với việc xây dựng và tǎng cường quan hệ giữa Chính phủ ta và Chính phủ các nước, cần mở rộng quan hệ hữu nghị giữa nhân dân ta và nhân dân các nước.
V
1. Sự lãnh đạo của Đảng là bảo đảm cho mọi thắng lợi của cách mạng. Trong giai đoạn hiện nay, Đảng ta cần phải tǎng cường sự lãnh đạo đối với công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, và đối với cuộc đấu tranh nhằm hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân trong cả nước, thực hiện hòa bình thống nhất nước nhà. Muốn thế, cần phải tǎng cường tính chất giai cấp và tính chất tiên phong của Đảng,tǎng cường sức chiến đấu của Đảng và phải quán triệt yêu cầu ấy trong toàn bộ công tác xây dựng Đảng.
Sự đoàn kết nhất trí trong Đảng là điều kiện cơ bản để đoàn kết toàn dân, phát huy nǎng lực cách mạng của quần chúng nhân dân, đưa cách mạng tới thắng lợi. Chúng ta phải ra sức phát huy truyền thống đoàn kết, nhất trí của Đảng trên cơ sở của chủ nghĩa Mác-Lênin và đường lối chính sách, nguyên tắc tổ chức của Đảng, đấu tranh chống những tư tưởng không vô sản trong Đảng.
Là một bộ phận của phong trào cộng sản quốc tế lớn mạnh, Đảng ta cố gắng góp phần tǎng cường sự đoàn kết nhất trí giữa các đảng cộng sản và đảng công nhân, trên cơ sở chủ nghĩa Mác-Lênin và chủ nghĩa quốc tế vô sản và những nguyên tắc đã nêu ra trong các bản Tuyên bố và bản Tuyên ngôn hòa bình Mátxcơva nǎm 1957, tích cực đấu tranh bảo vệ sự trong sáng của chủ nghĩa Mác-Lênin, kiên quyết chống chủ nghĩa xét lại và chủ nghĩa giáo điều.
2. Nâng cao trình độ lý luận Mác - Lênin của cán bộ và đảng viên là một trong những nhiệm vụ hàng đầu của công tác xây dựng Đảng. Cần phải tǎng cường giáo dục lý luận cho toàn thể cán bộ và đảng viên, trước hết là đối với cán bộ cao cấp và trung cấp, để cho cán bộ và đảng viên nắm được những hiểu biết cơ bản về chủ nghĩa Mác – Lênin, và biết áp dụng những hiểu biết ấy để giải quyết những vấn đề cụ thể của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc và của cuộc đấu tranh thực hiện thống nhất nước nhà. Mở rộng và kiện toàn hệ thống trường Đảng ở các cấp, đào tạo giảng viên lý luận. Xây dựng đội ngũ những người công tác lý luận và tǎng cường công tác nghiên cứu lý luận của Đảng; phát triển việc phiên dịch các loại sách lý luận kinh điển và việc biên soạn những loại sách lý luận phổ thông; cải tiến chế độ học tập tại chức cho cán bộ, đảng viên và động viên mọi người tích cực học tập. Trong việc lãnh đạo học tập lý luận, phải thấu suốt phương châm lý luận liên hệ với thực tiễn.
Tổng kết kinh nghiệm là một phương pháp hết sức quan trọng để nâng cao trình độ lý luận và nǎng lực công tác của cán bộ, đảng viên. Đại hội giao cho Ban Chấp hành Trung ương tổ chức việc tổng kết kinh nghiệm hơn 30 nǎm lãnh đạo cách mạng của Đảng, tổ chức viết cuốn Lịch sử Đảng và định ra chế độ tổng kết kinh nghiệm từ nay về sau.
Phải thường xuyên tiến hành tự phê bình và phê bình ở trong Đảng, nhất là phê bình từ dưới lên, nhằm mục đích nâng cao tư tưởng, cải tiến công tác, phát huy các ưu điểm và kịp thời khắc phục các khuyết điểm, sai lầm.
Phương hướng công tác tư tưởng trong Đảng là bồi dưỡng tư tưởng vô sản, chống ảnh hưởng của tư tưởng tư sản, chống tư tưởng tiểu tư sản, tiếp tục xoá bỏ tàn tích của tư tưởng phong kiến và tư tưởng không vô sản khác. Khi tiến hành công tác tư tưởng, phải cǎn cứ vào yêu cầu cụ thể của nhiệm vụ cách mạng, vào tình hình tư tưởng của cán bộ, đảng viên mà áp dụng cho thích hợp.
3. Để cải tiến công tác lãnh đạo của Đảng, phải tổ chức công tác lãnh đạo theo đúng nguyên tắc tập trung dân chủ. Kiện toàn cơ quan lãnh đạo ở các cấp, tǎng cường sự lãnh đạo thống nhất của Trung ương và sự lãnh đạo toàn diện của các cấp uỷ, khắc phục hiện tượng phân tán, và chống lối tập trung quan liêu. Các cơ quan lãnh đạo và cán bộ phụ trách phải đi sâu vào công tác thực tế, nắm vững những nhiệm vụ công tác quan trọng, đồng thời giữ vững sự lãnh đạo toàn diện; tǎng cường công tác chỉ đạo thực hiện.
Các cấp uỷ Đảng cần phải thực hiện đúngchế độ lãnh đạo tập thể, kết hợp với phân công phụ trách và những nguyên tắc sinh hoạt của Đảng. Các cơ quan chuyên môn của Ban Chấp hành Trung ương và của các cấp uỷ Đảng phải được tǎng cường về chất lượng để giúp Trung ương và các cấp uỷ một cách đắc lực trong việc nắm tình hình và quyết định chính sách, chủ trương. Khắc phục tình trạng tổ chức cồng kềnh, phân tán và lề lối làm việc quan liêu luộm thuộm, chậm chạp; làm cho tổ chức gọn nhẹ, giảm bớt những cấp trung gian không cần thiết; phát huy tác phong khẩn trương, hoạt bát; kiện toàn và tǎng cường tổ chức cho các cấp và các ngành cần thiết.
4. Tǎng cường sự liên hệ giữa Đảng và quần chúng. Cán bộ và đảng viên phải bồi dưỡng tác phong đi đường lối quần chúng, chống bệnh quan liêu, mệnh lệnh. Phải quy định chế độ cho cán bộ các cấp đi sát thực tế và quần chúng, thường đi xuống cơ sở điều tra, nghiên cứu tình hình thực tế, học tập và tổng kết kinh nghiệm của quần chúng. Kịp thời giải quyết những đề nghị hợp lý của quần chúng. Tǎng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với các đoàn thể quần chúng, phát huy vai trò tích cực của các đoàn thể ấy trong việc vận động quần chúng thực hiện đường lối chính sách của Đảng và phản ánh với Đảng nguyện vọng và ý kiến của quần chúng.
5. Đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, không ngừng tǎng cường lực lượng cán bộ là một nhiệm vụ hết sức quan trọng của Đảng ta. Đường lối công tác cán bộ của Đảng là chú trọng lựa chọn, bồi dưỡng và cất nhắc cán bộ trong những người ưu tú xuất thân từ công nhân và nông dân, đồng thời lựa chọn, bồi dưỡng và cất nhắc cán bộ trong những người ưu tú xuất thân từ trí thức có liên hệ chặt chẽ với công nông, một lòng một dạ phục vụ công nông.
Đi đôi với việc tǎng cường giáo dục chính trị và tư tưởng, phải chú trọng bổ túc vǎn hóa và nâng cao trình độ hiểu biết về kinh tế, khoa học, kỹ thuật và nghiệp vụ cho cán bộ. Chú trọng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ các dân tộc, cán bộ người miền Nam, cán bộ phụ nữ và phát huy nǎng lực và tác dụng của cán bộ trẻ. Bồi dưỡng nǎng lực công tác về mọi mặt, đồng thời có chính sách thích đáng sǎn sóc cán bộ xã.
6. Để đáp ứng những yêu cầu mới của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa đang được tiến hành mạnh mẽ trên toàn miền Bắc nước ta, cần phải hết sức quan tâm đến việc củng cố các tổ chức cơ sở của Đảng, và phải thường xuyên làm công tác phát triển Đảng, đặc biệt chú trọng phát triển Đảng trong công nhân. Các tổ chức cơ sở, các chi bộ của Đảng phải là những đơn vị lãnh đạo và chiến đấu, trực tiếp thực hiện công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đảng viên phải nêu cao vai trò gương mẫu trong công tác hàng ngày của mình. Ra sức bồi dưỡng cho các tổ chức cơ sở của Đảng ở nông thôn, xí nghiệp và các nơi khác có nǎng lực lãnh đạo toàn diện, nhất là lãnh đạo sản xuất.
Các tổ chức cơ sở của Đảng phải thật sự lãnh đạo chi đoàn thanh niên lao động thực hiện đường lối chính sách của Đảng.
*
* *
Đại hội toàn quốc lần thứ III của Đảng ta là một sự kiện rất quan trọng trong sinh hoạt chính trị của Đảng và nhân dân ta. Đại hội này làĐại hội xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thực hiện hòa bình thống nhất nước nhà. Đại diện cho ý chí của toàn Đảng, Đại hội đã thảo luận và nhất trí thông qua đường lối và nhiệm vụ cách mạng của Đảng trong giai đoạn mới. Thực hiện thắng lợi những nhiệm
vụ và đường lối cách mạng do Đại hội thông qua, tức là hoàn thành những nhiệm vụ của cách mạng Việt Nam trong giai đoạn mới, xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh.
Cuộc đấu tranh cách mạng và xây dựng cuộc sống mới của nhân dân ta tiến hành trong hoàn cảnh lịch sử thuận lợi, nhưng con đường dẫn tới thắng lợi cuối cùng vẫn còn nhiều khó khǎn, gian khổ. Toàn Đảng và toàn dân ta phải đoàn kết nhất trí, phát huy cao độ truyền thống đấu tranh anh dũng và lao động cần cù, ra sức khắc phục khó khǎn, đánh bại mọi âm mưu và hành động của địch, bảo vệ và phát triển những thành quả cách mạng, trước mắt là phấn đấu thực hiện thắng lợi kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất và đẩy mạnh cuộc đấu tranh thực hiện hòa bình thống nhất nước nhà. Những thắng lợi đã giành được vô cùng to lớn, nhưng so với toàn bộ nhiệm vụ cách mạng còn phải tiếp tục thì những thắng lợi đó mới là những bước đầu trên con đường nghìn dặm. Toàn Đảng ta cần phải nhận rõ nhiệm vụ nặng nề nhưng rất vẻ vang của mình. Mỗi đảng viên cần phải ra sức thi đua, gương mẫu trong mọi công tác, không ngừng bồi dưỡng tính chiến đấu anh dũng của người cộng sản để làm tròn nhiệm vụ trong giai đoạn mới.
Dưới sự lãnh đạo của Ban Chấp hành Trung ương, đứng đầu là đồng chí Hồ Chí Minh, toàn Đảng và toàn dân ta hãy tǎng cường đoàn kết, anh dũng tiến lên dưới ngọn cờ tất thắng của chủ nghĩa Mác-Lênin.